Het leven is een passie, een inspanning, hoop
en tegelijkertijd een serieuze verantwoordelijkheid
voor zowel het verleden als voor de toekomst.
Hoeveel generaties zullen zich hebben ingezet
voor mijn heden
en hoeveel kinderen zullen er ook na mij
het leven kunnen ervaren?
Op 6 januari 1985, een sneeuwwitte winterdag, begroette ik in Enschede de wereld voor het eerst. Ik werd omarmd met een versregel van de dichter Nâzım Hikmet Ran, welke me nog steeds ontroert: “Welkom kindje, het is nu jouw beurt om te leven…”
De beurt was aan mij om te leven…
De beurt om aan de evolutie van het heelal deel te nemen…
De beurt om de geschiedenis te leren kennen en over te dragen met het oog op een betere toekomst…
De beurt was aan mij om mens te worden…
Zo begon ik ook met de tijd te groeien en me te ontwikkelen…
Ik leerde mijn handen kennen en de handen die ik in tijden van nood vol vertrouwen kon vasthouden…
Het meest waardevolle cadeau dat ik ooit heb ontvangen, zijn mijn kinderjaren, welke ik kan samenvatten met het woord liefdevol.
Mijn eerste stappen heb ik gezet temidden van
de warme tonen van de saz (een snaarinstrument) van mijn vader en de liederen die mijn moeder met grote genegenheid zong…
Later werden mijn stappen vergezeld door mijn woorden. En de menigmaal gestelde vraag “anne, anlat” (“mama, vertel eens”) werd iedere keer geduldig beantwoord met een nieuw sprookje.
De eerste keer dat ik naar Turkije ging, was ik anderhalf jaar.
Naast vele andere gevoelens, heb ik het vrije en vredige gevoel dat ik had toen ik mocht schommelen op de zelfgemaakte schommel van mijn oma, helaas nergens anders weer hervonden.
Op mijn tweede leerde mijn broertje Çağdaş mij
het trotse-zus-gevoel kennen en daarnaast
de meerwaarde die je krijgt
door te delen…
Vanaf dat moment zouden we als vierpersoons gezin de voor ons liggende jaren omarmen en samen groeien.
We zouden samen moeilijkheden doorstaan en samen de slappe lach krijgen.
Totdat ik aan de basisschool begon, stelde ik als uitermate nieuwsgierige en praatgrage kleuter mijn vragen thuis aan mijn ouders. In dezelfde periode begon ik onbewust de verhalen en liederen die ik hoorde uit mijn hoofd te leren. Jaren later vond ik tot mijn grote verrassing een geluidsopname, waarop ik op 3,5-jarige leeftijd het lied Celal Oğlan aan het zingen ben. Het was een geweldig gevoel; net alsof ik de kans kreeg een tijdmachine in te stappen.
Geduld was vervolgens het eerste dat ik leerde toen ik op mijn vierde aan de basisschool begon. Een van de eerste Nederlandse zinnen die ik uit mijn hoofd had geleerd en veelvuldig gebruikte, betrof de vraag: “Juf, hoe laat is het?” Pas als het onzichtbare en door grote mensen als ‘tijd’ aangeduide moment was gekomen, zou mijn moeder me namelijk op kunnen komen halen van school. De genoemde vraag had ik toentertijd evenwel dermate veelvuldig gesteld, dat ik mijn geduldige en begripvolle lerares er onbewust toe had gebracht me mijn eerste horloge cadeau te doen…
En zo leerde ik op 4-jarige leeftijd
in hoeverre het spel tussen de grote en kleine wijzer me tot ongeduld kon leiden zolang ik hen bleef volgen.
Eigenlijk was een ander woord hiervoor, heimwee…
Als gevolg van het feit dat ik kind was,
ervoer ik niet voor lange tijd de schaamte, misprijzing, druk en buitensluiting die je voelt als je in een samenleving de taal niet beheerst. Binnen een jaar had ik tussen de spellen door me het Nederlands eigen gemaakt en begon ik me in een tweede taal uit te drukken.
Later zou ik leren dat mensen die ertoe gedwongen zijn hun verblijfplaats te verlaten,
zeer tegengestelde ervaringen hadden.
Tevens zou ik situaties meemaken, waarbij het vloeiend kunnen spreken van een of meerdere talen, onbeduidend zou zijn…
Langzaamaan waren we dan aangekomen in de jaren negentig. Hoewel we als mensheid klaarstonden een nieuw millenium te begroeten,
zouden we beschamende jaren meemaken,
waarin mensen die gedwongen werden hun rechten uit te schreeuwen, met kogels beantwoord zouden worden.
Net alsof kinderen niet zouden mogen opgroeien
zonder pijn en ellende te ervaren.
Waar waren die mooie sprookjes toch gebleven?
Net voordat mijn bewustzijn me kennis liet maken met de pijn en ellende, welke dagelijks door miljoenen mensen wordt ervaren op onze wereld, maakte ik kennis met muziek…
Na de saztonen thuis, begon ik op 5-jarige leeftijd aan mijn eerste vioollessen. Daarna zouden blokfluit- en dwarsfluitlessen volgen.
Mijn brede interesse in muziek(instrumenten)
met daarbij mijn ongeduld op die leeftijd voor het vereiste oefenen, leidden er evenwel toe dat ik, ongeacht het aanraden van mijn ouders en docenten,
uiteindelijk zou stoppen met mijn muzieklessen.
Een besluit waar ik later veel spijt van zou krijgen.
Het stoppen met de lessen betekende echter niet, dat ik mijn banden met de muziek had verbroken. Misschien was het ook wel een deel van mijn onbewuste zoektocht.
In de daaropvolgende periode zette ik het luisteren van muziek en het nadoen van de klanken middels mijn stem voort.
Naast de gezellige en muzikale stemming bij ons thuis, waren familiebijeenkomsten ook van grote invloed op de groei van mijn passie voor muziek.
Muziek heeft altijd een belangrijke plaats gehad in onze familie. Wanneer we bij elkaar komen,
uiten we onze gedachten en gevoelens dan ook,
tussen evenzo waardevolle gesprekken door,
via onze eeuwenoude volksliederen.
Als kind luisterden we vooral aandachtig.
De tijd zou ons leren dat deze familiebijeenkomsten een grote bijdrage zouden leveren aan onze vorming en interesses.
Na het voltooien van de basisschool begon ik op 12-jarige leeftijd aan het gymnasium.
De boeken die ik begon te lezen, om naast mijn Nederlands ook mijn Turks op een zeker niveau te kunnen houden, leerden mij veel over de menslievende filosofie in de culturen en volksliederen uit Anatolië.
In dezelfde periode vond ik een album met eeuwenoude volksliederen, die al jaren in een la geduldig en liefdevol lag te wachten totdat iemand het weer vrijwillig zou weten te vinden. Ik was direct verkocht…
Thuis was ik inderdaad samen met die liederen opgegroeid, maar juist vanaf dat moment veranderden mijn observaties daadwerkelijk in bewustzijn.
In het jaar 2000 was ik op mijn vijftiende voor de vierde keer in Turkije geweest en was teruggekeerd met de zekerheid dat daar een geweldige schat aan liederen verborgen lag. Die schat behoorde bovendien niet toe aan een koning die niet wist wat delen was. Iedereen die wilde leren, begrijpen en voelen kon – zelfs gezamenlijk – de liederen zingen.
In één van de albums die we hadden gekocht, was het lied Turnam gidersen Mardin’e (Kraanvogel, als je naar Mardin gaat) vastgelegd. Op een dag was ik dat mooie lied, onbewust van wat ik eigenlijk aan het doen was, aan het zingen in mijn kamer, toen ik opeens de enthousiaste stem van mijn vader hoorde. Mijn verbazing zou gevolgd worden door een nieuwe periode van ontplooiing.
Mijn vader, die al sinds zijn dertiende met veel passie muziek had gemaakt, had mijn stem als eerste opgemerkt, waarna we een goed gesprek hadden over muziek en de verantwoordelijkheid die een musicus draagt bij het musiceren.
Na die dag ben ik langzaamaan en doelbewust mijn stem gaan ontdekken.
Ik was begonnen met het ten gehore brengen van volksliederen uit Anatolië en de liederen beschreven mij en mijn medemens.
Naast mijn reguliere opleiding begon ik op mijn zeventiende met mijn eerste zanglessen in Geldrop. Daarmee werd ik me bewust van het feit dat er ook achter het zingen een belangrijke theorie verborgen lag. Indien ik mijn theoretische kennis op een evenwichtige wijze, samen met de praktische beheersing van mijn stem zou kunnen ontwikkelen, zou ik mijn stem treffend kunnen gebruiken en inzetten. Dit zou uiteindelijk de waardevolle inhoud van de liederen beter tot uitdrukking helpen brengen. De eerbiedwaardige musicus Ruhi Su, die we in mijn geboortejaar op een meedogenloze wijze hebben verloren, en zijn studente Sümeyra Çakır, die op een evenzo genadeloze wijze, in ballingschap, heeft moeten sterven, hadden ons daar al belangrijke voorbeelden van gegeven.
Op mijn achttiende ben ik, na een interessant blok Taal- en Cultuurstudies te hebben gestudeerd aan de Universiteit Utrecht, overgestapt naar de studie Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op 22-jarige leeftijd heb ik daar mijn masterscriptie mogen verdedigen. Naast mijn studie heb ik mijn privé-zanglessen in de klassieke muziek voortgezet in Den Haag. Wanneer ik in het weekend thuiskwam, zetten we met mijn vader onze repetities voort. Het was een periode waarin ik me op belangrijke vlakken verder heb kunnen ontwikkelingen.
Eén van mijn belangrijkste doelen voor de periode hierna is om mijn stem zo goed mogelijk verder te ontplooien, teneinde de volksliederen uit Anatolië op adequate wijze aan luisteraars te kunnen presenteren.
De tijd zal komen, de tijd zal gaan…
En ik zal haar, met het oog op een eerlijke en rechtvaardige toekomst voor ons allen, met onze volksliederen begroeten…
Gonca Akyar
